"ΝΟΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ
MΕ TΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΟ ΕΥΡΩ"
ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΔΗΜΗΤΡΗ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ ΣΤΟ ΣΕΒ
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ι. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΙΣΟΤΙΜΙΩΝ
Β. ΝΟΜΙΚΗ ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ
I. ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΑΠO 1-1-1999 έως 31-12-2001
1. Κράτη μέλη χωρίς παρέκκλιση
1.1. Αρχή της συνέχειας των συμβάσεων
1.2 Σχέση ΕΥΡΩ και εθνικών νομισματικών μονάδων
1.3. Εκπλήρωση χρηματικών ενοχών
1.4. Η αρχή της "μη απαγόρευσης και μη υποχρέωσης χρήσης του ΕΥΡΩ"
2. Κράτη μέλη με παρέκκλιση
2.1 Η περίπτωση της Ελλάδας
ΙΙ. ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΑΠΟ 1-1-2002
1. Το ΕΥΡΩ ως "νόμιμο χρήμα"
2. Εκπλήρωση χρηματικών ενοχών
3. Το ΕΥΡΩ ως ξένο νόμισμα
Γ. ΠΙΝΑΚΕΣ
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Τον Φεβρουάριο του 1992 υπεγράφη στο Μάαστριχτ η συνθήκη της Ε.Ε., όπου μεταξύ άλλων προβλέφθηκε η Ο.Ν.Ε. με την καθιέρωση ενιαίου νομίσματος.
Θεσπίστηκαν τα κριτήρια της οικονομικής σύγκλισης των Κρατών-Μελών και αποφασίσθηκε η δημιουργία μιας ανεξάρτητης Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Ε.Κ.Τ.) και του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών (Ε.Σ.Κ.Τ.), με κύριο στόχο την εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής και τη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών.
Τον Ιανουάριο του 1994 δημιουργήθηκε το Ευρωπαϊκό Νομισματικό ?δρυμα (Ε.Ν.Ι.) που απετέλεσε τον πρόδρομο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και που καταργήθηκε με την ίδρυσή της.
Στις συνόδους του Συμβουλίου Υπουργών Οικονομικών και Δημοσιονομικών Θεμάτων (Eco-Fin) του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ιδρύματος (Ε.Ν.Ι.) και των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων (Ε.Σ.) της Μαδρίτης, Φλωρεντίας κ.λπ. και πρόσφατα των Βρυξελλών και του Κάρντιφ απεφασίσθησαν ζητήματα όπως η ονομασία του νομίσματος, το νομικό πλαίσιο εισαγωγής του ΕΥΡΩ, σχεδιασμός νομισμάτων και η διαδικασία επιλογής των Κρατών-Μελών της ζώνης ΕΥΡΩ.
Τον Ιούνιο του 1997 στη σύνοδο κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που έγινε στο Αμστερνταμ υιοθετήθηκε το νομικό πλαίσιο (δύο κανονισμοί) που διέπει τη χρήση του ΕΥΡΩ ως ενιαίου νομίσματος στην Ε.Ε. από 1-1-1999.
Στόχος της Επιτροπής ήταν η καθιέρωση νομικού πλαισίου που να εξασφαλίζει τη νομική βεβαιότητα για το πέρασμα στο ενιαίο νόμισμα πολύ πριν από την εισαγωγή του ΕΥΡΩ, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι συναλλασσόμενοι θα έχουν την απαραίτητη νομική ασφάλεια για συμβάσεις και υποχρεώσεις που θα συνεχίσουν να υπάρχουν μετά το ξεκίνημα της Ο.Ν.Ε. το 1999.
Ολες οι συμβάσεις, εθνικές και διεθνείς, θα παραμείνουν ανεπηρέαστες από τη μετατροπή των εθνικών νομισμάτων σε ΕΥΡΩ. Οι συμβαλλόμενοι δεν θα δικαιούνται να καταγγείλουν ή να τροποποιήσουν οιαδήποτε σύμβαση λόγω της μετάβασης στο ΕΥΡΩ.
Κατά την περίοδο της μετάβασης, η χρήση του ΕΥΡΩ θα αποτελεί το νομικό ισοδύναμο του εθνικού νομίσματος και η χρήση του ΕΥΡΩ θα μπορεί να εναλλάσσεται ελεύθερα με αυτήν του εθνικού νομίσματος.
Το νομικό πλαίσιο είναι επίσης απαραίτητο, ώστε να ξεκινήσουν νωρίτερα ορισμένες τεχνικές προετοιμασίες, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την τροποποίηση του λογισμικού των ηλεκτρονικών υπολογιστών.
Το νομικό πλαίσιο του ΕΥΡΩ καθορίζεται από δύο Κανονισμούς του Συμβουλίου:
α. Κανονισμός Νο. 1103/17-6-97 "Σχετικά με ορισμένες διατάξεις που αφορούν την εισαγωγή του ΕΥΡΩ". Ο κανονισμός αυτός βασίζεται στο άρθρο 235 της Συνθήκης Ε.Ε. και ρυθμίζει θέματα που συνδέονται με τη μετάβαση στο ενιαίο νόμισμα (προβλέπει την ανταλλαγή ΕΥΡΩ/ECU με την αναλογία 1:1, τη συνέχεια των συμβάσεων καθώς και λεπτομέρειες για τους συντελεστές μετατροπής και τη στρογγυλοποίηση).
β. Κανονισμός Νο. 974/11-5-98 "Για την εισαγωγή του ΕΥΡΩ" βασίζεται στο άρθρο 109 Λ (4) της Συνθήκης Ε.Ε., εκδόθηκε στις 3-5-1998, αμέσως μετά τη λήψη της απόφασης σχετικά με την πρώτη ομάδα που θα συμμετέχουν στη ζώνη του ΕΥΡΩ και προβλέπει ορισμένες διατάξεις για την τελική και τη μεταβατική περίοδο, καθώς επίσης και θέματα που σχετίζονται με την μετατροπή του δημοσίου χρέους σε ΕΥΡΩ.
Προβλέπεται επίσης η δυνατότητα για τα Κράτη-Μέλη να λαμβάνουν κατά τη διάρκεια της τελικής περιόδου μέτρα για τη χρήση των χαρτονομισμάτων και κερμάτων σε εθνικό νόμισμα και για τη διευκόλυνση απόσυρσής τους.
Στον Κανονισμό του Συμβουλίου του 1103/97 καθιερώνεται η αρχή της συνέχειας των συμβάσεων και συγκεκριμένα ότι "η εισαγωγή του ΕΥΡΩ δεν θα έχει ως συνέπεια την τροποποίηση κάποιου όρου σύμβασης ή την απαλλαγή ενός συμβαλλομένου μέρους από υποχρέωση παροχής που απορρέει από σύμβαση, ούτε θα δίνει σε συμβαλλόμενο μέρος το δικαίωμα για μονομερή τροποποίηση ή καταγγελία σύμβασης".
Τα περισσότερα Κράτη-Μέλη έχουν υιοθετήσει την μέθοδο της αποχής από ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση του ζητήματος της συνέχειας των συμβάσεων.
Κρίνω ότι ο Κανονισμός είναι επαρκής για να ρυθμίσει το πρόβλημα.
Πιστεύεται ότι δεν θα υπάρξει κανένα πρόβλημα οικονομικό ή νομικό για την μετατροπή σε ΕΥΡΩ των εθνικών νομισμάτων που αναφέρονται στις συμβάσεις.
Τα εθνικά Δικαστήρια, εάν απαιτηθεί, θα έχουν τη δικαιοδοσία να επιλύσουν τις τυχόν διαφορές που θα υπάρξουν μεταξύ των συμβαλλομένων μερών.
Ορισμένα Κράτη-Μέλη όπως η Γερμανία έχουν θεσμοθετήσει ήδη την αντικατάσταση του εθνικού νομίσματος (Μάρκο) από το ΕΥΡΩ στα γερμανικά Χρηματιστήρια όπου από την 4-1-1999 οι συναλλαγές θα διεξάγονται σε ΕΥΡΩ και η ένδειξη του Μάρκου θα εξαφανιστεί από τις οθόνες.
Αντίθετα, στις Η.Π.Α. υπάρχει μεγάλη ανησυχία για την αντιμετώπιση της κατάστασης που θα διαμορφωθεί μετά την εισαγωγή του ΕΥΡΩ σε σχέση και με τον πρωτεύοντα ρόλο που παίζουν τα δύο κύρια χρηματιστηριακά κέντρα των Η.Π.Α., αυτό της Νέας Υόρκης με τη Wall Street (Χρηματιστήριο Αξιών) και αυτό του Σικάγο με το Χρηματιστήριο Αγαθών (Commodities).
Τόσο η Πολιτεία της Νέας Υόρκης την 29-7-1997 όσο και η Πολιτεία του Ιλινόις, ενώ ακολουθεί και η Καλιφόρνια, ψήφισαν αντίστοιχα νομοθετήματα που αντιμετωπίζουν την πιθανότητα να θεωρηθεί μη ισχυρά μία σύμβαση χρηματοοικονομικού περιεχομένου με τον ισχυρισμό κάποιου από τα μέρη ότι η σύμβαση έχασε την υποχρεωτικότητά της, αφού το νόμισμα που αρχικώς είχε προβλεφθεί, έχει αντικατασταθεί από άλλο νόμισμα (ΕΥΡΩ) και είναι αδύνατη έτσι η εκπλήρωση του σχετικού όρου της σύμβασης.
Ι. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΙΣΟΤΙΜΙΩΝ
Με την ένταξη της δραχμής στο Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών που έγινε πρόσφατα πληρούται εγκαίρως μια βασική προϋπόθεση για τη συμμετοχή της Ελλάδας στη νομισματική ένωση το 2001. Η αντικατάσταση της λειτουργίας του Μ.Σ.Ι.#1 με τον Μ.Σ.Ι.#2 θα αρχίσει την 1-1-1999. Στα πλαίσια του Μ.Σ.Ι.#2 θα λειτουργήσει ο μηχανισμός πολύ βραχυχρόνιας χρηματοδότησης (very short term financing) που θα παρέχει απεριόριστη χρηματοδότηση σε συνάλλαγμα σε περίπτωση κερδοσκοπικών πιέσεων.
Ο Μ.Σ.Ι.#2 είναι αυτός που θα συνδέσει τα νομίσματα των μη συμμετεχόντων Κρατών-Μελών στη ζώνη ΕΥΡΩ, μέσω μίας καθορισμένης κεντρικής ισοτιμίας έναντι του ΕΥΡΩ με περιθώρια διακυμάνσεων.
Β. ΝΟΜΙΚΗ ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ
I. ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΑΠO 1-1-1999 ΕΩΣ 31-12-2001
1. Κράτη-μέλη χωρίς παρέκκλιση
Κανονισμός 1103/97
1.1. Η αρχή της συνέχειας των συμβάσεων
Στον Κανονισμό του Συμβουλίου 1103/97 καθιερώνεται η αρχή της συνέχειας των συμβάσεων και συγκεκριμένα αναφέρεται ότι "η εισαγωγή του ΕΥΡΩ δεν θα έχει ως συνέπεια την τροποποίηση κάποιου όρου σύμβασης ή την απαλλαγή ενός συμβαλλομένου από υποχρέωση παροχής που απορρέει από σύμβαση, ούτε θα δίνει σε συμβαλλόμενο μέρος το δικαίωμα για μονομερή τροποποίηση ή καταγγελία σύμβασης".
Οι επιχειρήσεις συνάπτουν στα πλαίσια των δραστηριοτήτων τους διάφορες συμβάσεις, όπως συμβάσεις αγοράς, πωλήσεως, μισθώσεως ακινήτων και κινητών, μισθώσεως εργασίας, συμβάσεις έργου, συμβάσεις leasing, συμβάσεις δανείων κ.α.
Αυτές οι συμβάσεις είναι σε κάποιο νόμισμα εθνικό ή δραχμη ή σε κάποιο ξένο νόμισμα.
Αν λοιπόν τα μέρη μιας συναλλαγής δεν συμφωνήσουν διαφορετικά, η αντικατάσταση του ECU και των εθνικών νομισμάτων από το ΕΥΡΩ, δεν δίνει στα μέρη το δικαίωμα για:
(α) Την μεταβολή των όρων της σύμβασης
(β) Τη μη εκπλήρωση των συμβατικών τους υποχρεώσεων
(Πίνακας 2 - Κανονισμός 1103/97)
Η μετατροπή των ονομαστικών ποσών που είναι εκφρασμένα στα εθνικά νομίσματα των συμμετεχόντων κρατών-μελών σε ΕΥΡΩ σύμφωνα με τις τιμές μετατροπής υπόκειται σε συγκεκριμένους κανόνες.
Το ίδιο ισχύει και για την στρογγυλοποίηση των ποσών τα οποία προκύπτουν κατά τις εν λόγω μετατροπές.
1.2. Σχέση ΕΥΡΩ και εθνικών νομισματικών μονάδων
(Πίνακας 3 - Κανονισμός 974/98)
Από 1-1-1999 το ΕΥΡΩ θα καταστεί το επίσημο νόμισμα των κρατών-μελών που πληρούν τα κριτήρια συμμετοχής στη Νομισματική Ενωση και θα αντικαταστήσει τα εθνικά τους νομίσματα. Η αντικατάσταση θα γίνει σύμφωνα με τις τιμές μετατροπής (συναλλαγματικές ισοτιμίες) που θα καθοριστούν αμετάκλητα την ίδια ημερομηνία (1-1-1999) από το Συμβούλιο Ecofin.
Στα κράτη μέλη χωρίς παρέκκλιση νόμιμη νομισματική μονάδα θα είναι το "ένα ΕΥΡΩ".
Το ΕΥΡΩ θα υποδιαιρείται σε εκατό λεπτά (cents) και θα αποτελεί τη λογιστική μονάδα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και των κεντρικών Τραπεζών των κρατών-μελών χωρίς παρέκκλιση.
(Πίνακας 4 - Κανονισμός 974/98)
Το ΕΥΡΩ θα κυκλοφορεί μέχρι 31-12-2001 μόνο ως λογιστικό χρήμα. Από 1-1-1999 μέχρι 31-12-2001, τα κέρματα και χαρτονομίσματα στην εθνική νομισματική μονάδα θα συνεχίσουν να έχουν στο αντίστοιχο κράτος-μέλος την ιδιότητα του νομίμου χρήματος με αναγκαστική κυκλοφορία (καθώς δεν θα κυκλοφορούν ακόμα κέρματα και τραπεζογραμμάτια σε ΕΥΡΩ).
(Πίνακας 5 - Κανονισμός 974/98)
Οταν την 1-1-2002 τεθούν σε κυκλοφορία τα κέρματα και τραπεζογραμμάτια σε ΕΥΡΩ, αυτά θα αποκτήσουν σε όλα τα συμμετέχοντα κράτη-μέλη την ιδιότητα του νομίμου χρήματος με αναγκαστική κυκλοφορία. Παράλληλα, μέχρι την 1-7-2002 την ίδια ιδιότητα θα συνεχίσουν να έχουν σε κάθε κράτος τα κέρματα και τραπεζογραμμάτια στην αντίστοιχη εθνική νομισματική μονάδα και όλες οι πληρωμές σε μετρητά θα γίνονται σε εθνικές νομισματικές μονάδες.
Από την 1-1-2002 το σύνολο των νομικών πράξεων που είναι εκφρασμένες στις εθνικές νομισματικές μονάδες των συμμετεχόντων κρατών-μελών μετατρέπεται, ώστε αναφορά να γίνεται στο ΕΥΡΩ.
1.3. Εκπλήρωση χρηματικών ενοχών
Κατά τη διάρκεια της ως άνω μεταβατικής περιόδου θα ισχύουν οι ακόλουθες ρυθμίσεις αναφορικά με την εκπλήρωση χρηματικών ενοχών που είναι συνομολογημένες σε εθνικό νόμισμα ή σε ΕΥΡΩ.
α. Δεν είναι υποχρεωτική η μεταβολή της αναφοράς του νομίσματος στις συμβάσεις και σε όλες τις νομικές πράξεις που έχουν ισχύ κατά την ημερομηνία αντικατάστασης.
β. Κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου οι συμβάσεις θα μπορούν να καταρτίζονται προβλέποντας ως νόμισμα εκπλήρωσης είτε την εθνική νομισματική μονάδα είτε το ΕΥΡΩ.
Μόνο νέες εκδόσεις του Δημοσίου των κρατών-μελών χωρίς παρέκκλιση θα πρέπει να εκδίδονται υποχρεωτικά σε ΕΥΡΩ.
Αναφορικά με την εκπλήρωση χρηματικών ενοχών αυτές θα γίνονται σύμφωνα με την σχετική πρόβλεψη στη σύμβαση, είτε σε νομισματική μονάδα κράτους-μέλους είτε σε ΕΥΡΩ.
Επιτρέπεται να προβλεφθούν οι εξής αποκλίσεις:
α. Ο οφειλέτης χρηματικής ενοχής που είναι συνομολογημένη σε ΕΥΡΩ ή σε νομισματική μονάδα κράτους-μέλους και εφ' όσον η οφειλή θα γίνει με πίστωση του λογαριασμού του δανειστή, μπορεί να εκπληρώσει την υποχρέωσή του είτε σε ΕΥΡΩ είτε στην εν λόγω νομισματική μονάδα του κράτους-μέλους.
β. Τα κράτη-μέλη χωρίς παρέκκλιση δικαιούνται να λάβουν τα αναγκαία μέτρα ώστε το υφιστάμενο δημόσιο χρέος ή επιχειρήσεων που είναι συνομολογημένα στην εθνική νομισματική μονάδα να επανασυνομολογηθεί σε ΕΥΡΩ.
Επίσης, τα κράτη-μέλη έχουν δικαίωμα να καθιερώσουν τη χρήση του ΕΥΡΩ στις οργανωμένες αγορές χρήματος ή κεφαλαίου.
1.4. Η αρχή της συνέχειας των συμβάσεων
Στον Κανονισμό του Συμβουλίου 1103/97 καθιερώνεται η αρχή της συνέχειας των συμβάσεων και συγκεκριμένα ότι "η εισαγωγή του ΕΥΡΩ δεν θα έχει ως συνέπεια την τροποποίηση κάποιου όρου σύμβασης ή την απαλλαγή ενός συμβαλλομένου από υποχρέωση παροχής που απορρέει από σύμβαση, ούτε θα δίνει σε συμβαλλόμενο μέρος το δικαίωμα για μονομερή τροποποίηση ή καταγγελία σύμβασης".
1.5. Η αρχή της "μη απαγόρευσης και μη υποχρέωσης της χρήσης του ΕΥΡΩ"
Σύμφωνα με τη διάταξη της 2ης παραγράφου του άρθρου 6 του Κανονισμού 974/98 "όταν σε μία νομική πράξη γίνεται αναφορά σε εθνική νομισματική μονάδα η αναφορά αυτή είναι το ίδιο έγκυρη όπως αν αφορούσε το ΕΥΡΩ σύμφωνα με τις τιμές μετατροπής."
Σύμφωνα με τα άρθρα 7 και 8 του Κανονισμού προβλέπεται ρητά ότι η αντικατάσταση των εθνικών νομισμάτων από το ΕΥΡΩ την 1-1-1999 δεν συνεπάγεται υποχρέωση μεταβολής της αναφοράς του νομίσματος στις νομικές πράξεις που έχουν ισχύ κατά την εν λόγω ημερομηνία.
Εκτός αντιθέτου συμφωνίας των μερών, ενέργειες που οφείλουν να εκτελεστούν δυνάμει νομικών πράξεων που είναι εκφρασμένες σε εθνικές νομισματικές μονάδες δεν εκτελούνται σε ΕΥΡΩ αλλά στις εν λόγω εθνικές νομισματικές μονάδες και αντίστοιχα, αυτές που είναι εκφρασμένες σε ΕΥΡΩ εκτελούνται στο ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα.
Αν, όμως, σε σύμβαση ή άλλη νομική πράξη προβλέπεται ότι η εκπλήρωση χρηματικής ενοχής πρέπει να γίνει με την καταβολή τοις μετρητοίς, ο δανειστής είναι υποχρεωμένος να δεχθεί τραπεζογραμμάτια ή και κέρματα εκφρασμένα στην οικεία εθνική νομισματική μονάδα.
Η έννοια των "νομικών πράξεων" ορίζεται ευρύτατη στον Κανονισμό (άρθρο 1, στοιχ. β') καθώς περιλαμβάνει νομοθετικές και κανονιστικές διατάξεις, διοικητικές πράξεις, δικαστικές αποφάσεις, συμβάσεις, μονομερείς δικαιοπραξίες, μέσα πληρωμών (εκτός τραπεζογραμματίων και κερμάτων) και οποιαδήποτε άλλη πράξη παράγει έννομες συνέπειες.
2. Κράτη-μέλη με παρέκκλιση
Στα κράτη-μέλη με παρέκκλιση -αυτά δηλαδή που δεν θα συμμετάσχουν από την αρχή στη Νομισματική Ενωση- το ΕΥΡΩ θα έχει την ιδιότητα του ξένου νομίσματος για όσο διάστημα διατηρείται το καθεστώς της παρέκκλισης.
Αν ένα κράτος-μέλος προσχωρήσει στη Νομισματική Ενωση κατά τη διάρκεια της εξεταζόμενης μεταβατικής περιόδου, οι προαναφερθείσες διατάξεις του σχεδίου Κανονισμού του Συμβουλίου "σχετικά με την εισαγωγή του ΕΥΡΩ" θα εφαρμόζονται στην επικράτειά του από την ημερομηνία που θα καθοριστεί ως ημερομηνία συμμετοχής του στη ζώνη του ΕΥΡΩ.
Συνεπώς, όσον αφορά τη χώρα μας, σύμφωνα με το υιοθετηθέν "σενάριο εργασίας για τη μετάβαση", οι διατάξεις που αφορούν στο νομικό καθεστώς του ΕΥΡΩ κατά τη μεταβατική περίοδο -σε αντίθεση με τις διατάξεις του Κανονισμού 1103/93 Συμβουλίου "σχετικά με ορισμένες διατάξεις που αφορούν στην εισαγωγή του ΕΥΡΩ" που ισχύουν ήδη σε όλα τα κράτη-μέλη, θα ισχύουν από την 1-1-2001.
Στο άρθρο 109Κ (παρ. 3) της Συνθήκης Μάαστριχτα γίνεται, επίσης, περιοριστική απαρίθμηση των διατάξεων οι οποίες δεν εφαρμόζονται στα κράτη-μέλη με παρέκκλιση για όσο διάστημα δεν συμμετέχουν στη Νομισματική Ενωση, όπως οι διατάξεις που προβλέπουν:
(Πίνακας 6 - Κανονισμός 974/98)
(i) την επιβολή κυρώσεων κατά τη διάρκεια του τρίτου σταδίου σε περίπτωση ύπαρξης υπερβολικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων (104Ι' § 9, 11)
(ii) τους στόχους και αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών (Ε.Σ.Κ.Τ.) (105 § 1-3, 5)
(iii) το Εκδοτικό προνόμιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Ε.Κ.Τ.) (105 Α)
(iv) τις νομικές πράξεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Ε.Κ.Τ.) (108 Α)
(v) την άσκηση και εφαρμογή συναλλαγματικής πολιτικής (109)
(vi) την εκλογή μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Ε.Κ.Τ.) (109 Α §2 (β))
(vii) Δεν εφαρμόζεται το κεφάλαιο ΙΧ (άρθρο 43) Πρωτοκόλλου για το Καταστατικό του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών (Ε.Σ.Κ.Τ.) στο οποίο γίνεται παράθεση άρθρων που δεν γεννούν δικαιώματα και υποχρεώσεις για τα κράτη-μέλη με παρέκκλιση και τις κεντρικές τους τράπεζες.
2.1 Η περίπτωση της Ελλάδας
Οπως συμφωνήθηκε στο άτυπο Συμβούλιο Eco-Fin του Nordwijk και επιβεβαιώθηκε στο Ε.Σ. των Βρυξελλών, για τις χώρες που δεν θα ενταχθούν στη ζώνη ΕΥΡΩ από την 1-1-1999, όπως δηλαδή η Ελλάδα, ισχύουν οι αρχές της ίσης μεταχείρισης και της διευκόλυνσης.
Η Ελλάδα, παρά τη σημαντική βελτίωση των οικονομικών της μεγεθών τα τελευταία χρόνια δεν θα υιοθετήσει το ΕΥΡΩ από 1-1-1999. Εκτιμάται, πάντως, ότι θα ικανοποιεί όλα τα κριτήρια σύγκλισης το 1999, ώστε να συμμετέχει στη ζώνη ΕΥΡΩ την 1-1-2001. Στην περίπτωση της Ελλάδας η μεταβατική περίοδος θα είναι μικρότερη και θα διαρκέσει από 1-1-2001 έως 31-12-2001. Ουσιαστικά, όμως, οι προετοιμασίες θα αρχίσουν ταυτόχρονα με τις άλλες χώρες της ζώνης ΕΥΡΩ, το οποίο μέχρι την έναρξη της μεταβατικής περιόδου όσον αφορά τη χώρα μας (1-1-1999 έως 31-12-2000) θα αποτελεί ξένο νόμισμα.
Σύμφωνα με την αρχή της ίσης μεταχείρισης τα κριτήρια επιλογής θα είναι ίδια με αυτά της πρώτης ομάδας κρατών.
Σύμφωνα με την αρχή της διευκόλυνσης οι διαδικασίες και ο χρόνος που μεσολαβεί από τη στιγμή της επιλογής της ένταξης της χώρας στη ζώνη ΕΥΡΩ μέχρι το τέλος της 3ετούς μεταβατικής περιόδου (1-1-1999 έως 1-1-2002), μπορούν να συντμηθούν.
Κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου θα εισαχθεί το ΕΥΡΩ σε λογιστική μορφή και οι συναλλαγές θα γίνονται σε ΕΥΡΩ και σε δραχμές (υπό την αμετάκλητη σταθερή ισοτιμία Δραχμής/ΕΥΡΩ).
Από την 1-1-2002 θα κυκλοφορήσουν τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα ΕΥΡΩ ταυτόχρονα με την εισαγωγή τους στα Κράτη-Μέλη χωρίς παρέκκλιση που θα έχουν ενταχθεί στη ζώνη ΕΥΡΩ από 1-1-1999.
I. ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΑΠΟ 1-1-1999 ΕΩΣ 31-12-2001
1. Το ΕΥΡΩ ως "νόμιμο χρήμα"
Την 1-1-2002 πρόκειται να λάβουν χώρα οι ακόλουθες ενέργειες:
α. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες των κρατών-μελών χωρίς παρέκκλιση θα θέσουν σε κυκλοφορία τα χαρτονομίσματα σε ΕΥΡΩ και
β. Οι κυβερνήσεις των κρατών-μελών χωρίς παρέκκλιση θα θέσουν σε κυκλοφορία τα κέρματα (και τα λεπτά) σε ΕΥΡΩ.
Τα χαρτονομίσματα και κέρματα σε ΕΥΡΩ θα αποτελούν νόμιμο χρήμα με αναγκαστική κυκλοφορία σε όλα τα κράτη-μέλη χωρίς παρέκκλιση. Για ένα, όμως, εξάμηνο (κατά μέγιστο όριο) μετά τη θέση σε κυκλοφορία των χαρτονομισμάτων και κερμάτων σε ΕΥΡΩ, την ίδια ιδιότητα θα διατηρήσουν σε κάθε κράτος-μέλος και τα κέρματα και τραπεζογραμμάτια στην εθνική νομισματική μονάδα.
2. Εκπλήρωση χρηματικών ενοχών
Από την 1-1-2002 οι χρηματικές υποχρεώσεις που είναι συνομολογημένες στις νομισματικές μονάδες των κρατών-μελών χωρίς παρέκκλιση θα μετατραπούν σε ΕΥΡΩ (σύμφωνα με τις καθορισμένες τιμές μετατροπής) και θα τεκμαίρεται ότι οφείλονται σε αυτό.
Ο υπολογισμός του ύψους της χρηματικής οφειλής θα γίνεται βάσει των προαναφερθέντων κανόνων μετατροπής και στρογγυλοποίησης που καθιερώνονται στον Κανονισμό 1103/97 του Συμβουλίου.
3. Το ΕΥΡΩ ως ξένο νόμισμα
Με την έναρξη του τρίτου σταδίου της Ο.Ν.Ε. τα κράτη-μέλη με παρέκκλιση δεν θα υιοθετήσουν το ΕΥΡΩ ως εθνικό νόμισμα.
Το ΕΥΡΩ θα αποτελεί ξένο νόμισμα με συναλλαγματικό κίνδυνο και δεν θα εφαρμόζονται στην επικράτειά τους οι διατάξεις του σχεδίου Κανονισμού του Συμβουλίου "σχετικά με την εισαγωγή του ΕΥΡΩ", αλλά οι ήδη εφαρμοζόμενες διατάξεις του Κανονισμού 1103/97 του Συμβουλίου "σχετικά με ορισμένες διατάξεις που αφορούν την εισαγωγή του ΕΥΡΩ". Τα κράτη μέλη με παρέκκλιση δεν δεσμεύονται επίσης από τις διατάξεις της Συνθήκης και του Καταστατικού αναφορικά με την έκδοση κερμάτων και τραπεζογραμματίων σε ΕΥΡΩ.
Επισημαίνεται, τέλος, ότι σε όσα κράτη-μέλη η παρέκκλιση συνεχίζεται και μετά την 1-1-2002, όταν, δηλαδή, τεθούν σε κυκλοφορία τα τραπεζογραμμάτια σε ΕΥΡΩ, δεν θα εφαρμόζονται ούτε οι διατάξεις των άρθρων 16 και 52 του Καταστατικού, καθώς νόμιμο χρήμα με αναγκαστική κυκλοφορία θα συνεχίζουν να είναι τα τραπεζογραμμάτια και τα κέρματα στις εθνικές νομισματικές μονάδες.
Γ. ΠΙΝΑΚΕΣ
ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ
Κανονισμός 1103/97
"Σχετικά με ορισμένες διατάξεις που αφορούν την εισαγωγή του ΕΥΡΩ"
Από 1-1-1999 το ΕΥΡΩ αντικαθιστά το ECU σε σχέση 1:1
Καθιερώνεται η "Αρχή της συνέχειας των συμβάσεων": αν τα μέρη μιας συναλλαγής δεν συμφωνήσουν διαφορετικά, η αντικατάσταση του ECU και των εθνικών νομισμάτων από το ΕΥΡΩ, δεν δίνει στα μέρη το δικαίωμα για:
(α) Την μεταβολή των όρων της σύμβασης
(β) Τη μη εκπλήρωση των συμβατικών τους υποχρεώσεων
Η μετατροπή των ονομαστικών ποσών που είναι εκφρασμένα στα εθνικά νομίσματα των συμμετεχόντων κρατών-μελών σε ΕΥΡΩ σύμφωνα με τις τιμές μετατροπής υπόκειται σε συγκεκριμένους κανόνες.
Το ίδιο ισχύει και για την στρογγυλοποίηση των ποσών τα οποία προκύπτουν κατά τις εν λόγω μετατροπές.
ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ
Κανονισμός 974/98
"Για την εισαγωγή του ΕΥΡΩ"
Από 1-1-1999 το ΕΥΡΩ, (το οποίο θα υποδιαιρείται σε εκατό cents) θα αντικαταστήσει σε όλα τα κράτη-μέλη τα εθνικά νομίσματα και θα καταστεί το επίσημό τους νόμισμα.
Η αντικατάσταση θα πραγματοποιηθεί σύμφωνα με τις "τιμές μετατροπής" (δηλαδή τις αμετάκλητες συναλλαγματικές ισοτιμίες) οι οποίες θα καθοριστούν την 1-1-1999 από το Συμβούλιο Ecofin.
Κατά τη διάρκεια της "μεταβατικής περιόδου" μεταξύ 1-1-1999 και 31-12-2001, θα ισχύουν τα ακόλουθα:
(α) Οι εθνικές νομισματικές μονάδες των συμμετεχόντων κρατών-μελών θα αποτελούν υποδιαιρέσεις του ΕΥΡΩ.
(β) Επίσης, τα κέρματα και χαρτονομίσματα στην εθνική νομισματική μονάδα θα συνεχίσουν να έχουν στο αντίστοιχο κράτος-μέλος την ιδιότητα του νομίμου χρήματος με αναγκαστική κυκλοφορία (καθώς δεν θα κυκλοφορούν ακόμα κέρματα και τραπεζογραμμάτια σε ΕΥΡΩ).
(γ) Καθιερώνεται η αρχή της "μη υποχρέωσης και ταυτόχρονα μη απαγόρευσης" για πραγματοποίηση συναλλαγών σε ΕΥΡΩ.
Oταν την 1-1-2002 τεθούν σε κυκλοφορία τα κέρματα και τραπεζογραμμάτια σε ΕΥΡΩ, αυτά θα αποκτήσουν σε όλα τα συμμετέχοντα κράτη-μέλη την ιδιότητα του νομίμου χρήματος με αναγκαστική κυκλοφορία. Παράλληλα, μέχρι την 1-7-2002 την ίδια ιδιότητα θα συνεχίσουν να έχουν σε κάθε κράτος τα κέρματα και τραπεζογραμμάτια στην αντίστοιχη εθνική νομισματική μονάδα.
Από την 1-1-2002 το σύνολο των νομικών πράξεων που είναι εκφρασμένες στις εθνικές νομισματικές μονάδες των συμμετεχόντων κρατών-μελών μετατρέπεται, ώστε αναφορά να γίνεται στο ΕΥΡΩ.
ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ
ΣΤΑ ΚΡΑΤΗ-ΜΕΛΗ ΜΕ ΠΑΡΕΚΚΛΙΣΗ
104Ι' § 9, 11 επιβολή κυρώσεων κατά τη διάρκεια του τρίτου σταδίου σε περίπτωση ύπαρξης υπερβολικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων
105 § 1-3, 5 Στόχοι και αρμοδιότητες Ε.Σ.Κ.Τ.
105 Α εκδοτικό προνόμιο Ε.Κ.Τ.
108 Α νομικές πράξεις Ε.Κ.Τ.
109 άσκηση και εφαρμογή συναλλαγματικής πολιτικής
109 Α §2 (β) εκλογή μελών της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ε.Κ.Τ.
Κεφάλαιο ΙΧ (άρθρο 43) Πρωτοκόλλου για το Καταστατικό του Ε.Σ.Κ.Τ. παράθεση άρθρων του Πρωτοκόλλου που δεν γεννούν δικαιώματα και υποχρεώσεις για τα κράτη-μέλη με παρέκκλιση και τις κεντρικές τους τράπεζες.
|