ΝΟΜΙΚΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ


Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ - CCBE κ  R. WOLFF ΜΕ ΤΟΝ ΥΠΟΥΡΓΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ κ. Φ. ΠΕΤΣΑΛΝΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕ ΤΟΝ κ. Δ. ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ
Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ (LEGAL AID)


H Συνθήκη του Άμστερνταμ έθεσε ως στόχο την εξασφάλιση συνθηκών Ελευθερίας, Δικαιοσύνης και Ασφάλειας για τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι Ευρωπαίοι πολίτες θα μπορούν να διεκδικούν τα δικαιώματά τους σε οποιοδήποτε Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την ίδια ευκολία που το κάνουν στα Δικαστήρια της χώρας τους έχοντας άμεση και εύκολη πρόσβαση στη Δικαιοσύνη.
Στα πλαίσια αυτού του στόχου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε μία "Πράσινη Βίβλο" (Green Paper) σχετικά με τη "νομική βοήθεια σε αστικές υποθέσεις και τα προβλήματα που αφορούν στους διαδίκους που εμπλέκονται σε υποθέσεις διεθνούς χαρακτήρα" .
Στο έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επισημαίνεται ότι εν απουσία κοινοτικής νομοθεσίας εναπόκειται σε κάθε κράτος μέλος να προβλέψει τους διαδικαστικούς κανόνες για την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών περιλαμβανομένου και αυτών της νομικής βοήθειας. Οι κανόνες αυτοί δεν θα πρέπει να κάνουν διακρίσεις εις βάρος εκείνων που το Κοινοτικό Δίκαιο παρέχει το δικαίωμα ίσης μεταχείρισης ούτε να περιορίζουν τις βασικές ελευθερίες που αυτό εγγυάται.


Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ (LEGAL AID) ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΠΙΕΣΕΙΣ ΤOY ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ - CCBE ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ CCBE κ R. WOLFF ΜΕ ΤΟΝ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ Ν.Δ., ΒΟΥΛΕΥΤΗ κ.Ν. ΚΑΤΣΑΡΟ ΚΑΙ ΤΟΝ Δ. ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα ενθαρρύνει τα Κράτη Μέλη προκειμένου να θεσμοθετήσουν ένα σύστημα νομικής συνδρομής που θα εξασφαλίσει την πρόσβαση στη Δικαιοσύνη όχι μόνο στους πολίτες τους αλλά και στους πολίτες άλλων κρατών μελών που θα έχουν κάποια αντιδικία σε άλλο κράτος μέλος.
Θίγεται επίσης το πρόβλημα της επέκτασης των πιο πάνω δικαιωμάτων σε πολίτες τρίτων χωρών που είναι εγκατεστημένοι σε κάποιο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το άρθρο 6 (1) της Σύμβασης για την προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προβλέπει ότι ο καθένας δικαιούται μια δίκαιη και δημόσια δίκη εντός εύλογου χρονικού διαστήματος από ένα ανεξάρτητο και αμερόληπτο Δικαστήριο που ορίζεται με νόμο.
Ο θεσμός της Νομικής Συνδρομής εξασφαλίζει και στους οικονομικά ασθενείς το δικαίωμα τους στην παροχή έννομης προστασίας, που προβλέπεται από το άρθρο 20 του Συντάγματος της Ελλάδος.
Στην περίπτωση που ο διάδικος πολίτης δεν έχει τα μέσα για να προσλάβει δικηγόρο για την άσκηση του δικαιώματος του πρόσβασης στη Δικαιοσύνη επιβάλλεται όπως του χορηγηθεί νομική βοήθεια (legal aid) . Φυσική συνέπεια της άσκησης των δικαιωμάτων αυτών είναι η ισότητα των όπλων των διαδίκων.
Ο θεσμός της Νομικής Βοήθειας είναι τελείως διάφορος του ευεργητήματος πενίας που προβλέπουν τα άρθρα 194 επ. του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας σε συνδυασμό με το άρθρο 47 του Κώδικα των Δικηγόρων που επιβάλλει την υποχρέωση στους Δικηγόρους να προσφέρουν αμισθί της υπηρεσίες τους στους δικαιούχους του ευεργετήματος της πενίας.
Αντίστοιχες διατάξεις υπάρχουν και στα άρθρα 100 και 340 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Η ουσιαστική διαφορά που υπάρχει μεταξύ του θεσμού της Νομικής Βοήθειας και του ευεργετήματος της πενίας είναι ότι, στη δεύτερη περίπτωση δεν υπάρχουν τα σχετικά κονδύλια και επαφίεται στη φιλοτιμία των Δικηγόρων η παροχή των νομικών υπηρεσιών, που ακόμα και στις περιπτώσεις που προβλέπει η Ποινική Δικονομία, η παράσταση των Δικηγόρων υπερασπιστών καταντά τυπική.
Η Ελλάδα έχει κατ' επανάληψη δεχτεί κριτική από άλλες χώρες μέλη της Ε.Ε. για την παράλειψη της να εισαγάγει το θεσμό της Νομικής Βοήθειας δεδομένου ότι είναι η μόνη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που στην ουσία δεν έχει υιοθετήσει το θεσμό αυτό όπως αυτός εφαρμόζεται και λειτουργεί στις υπόλοιπες χώρες μέλη της ΕΕ.
ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ 3/10/2001 ΣΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΗΣ CCBE Στην Ολομέλεια των Βρυξελλών του Ευρωπαικού Δικηγορικού Συλλόγου - CCBE την 24-25 Νοεμβρίου 2000 η Ελληνική Αντιπροσωπεία υπέβαλλε αίτημα προς το Προεδρείο ζητώντας να παρέμβει ο Πρόεδρος της CCBE στην Ελληνική Κυβέρνηση και προσωπικά στον κ. Σημίτη, προκειμένου να εισαχθεί στην Ελλάδα ο θεσμός της νομικής συνδρομής (legal aid).
Κατόπιν τούτου ο τότε Πρόεδρος του Ευρωπαικού Δικηγορικού Συλλόγου - CCBE κ. Dag Wersen απέστειλε επιστολές τόσο προς τον κ. Πρωθυπουργό κ. Σημίτη όσο και προς τον πρώην Υπουργό Δικαιοσύνης κ. Σταθόπουλο επισημαίνοντας το γεγονός ότι η πρόσβαση στη Δικαιοσύνη αποτελεί υψίστης σημασίας ζήτημα για το Δικηγορικό λειτούργημα δεδομένου ότι άπτεται των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Για το λόγο αυτό αποτελεί άμεση προτεραιότητα του Ευρωπαικού Δικηγορικού Συλλόγου - CCBE που εκπροσωπεί 500.000 δικηγόρους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και υψώνει τη φωνή της οσάκις οι συνθήκες λειτουργίας της νομικής συνδρομής δεν είναι ικανοποιητικές.
Θα πρέπει λοιπόν και η Ελλάδα να προχωρήσει με γοργά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Σημειωτέον ότι έγινε μια προσπάθεια να εφαρμοσθεί ο θεσμός του legal aid που όμως απέχει παρασάγγες από τον τρόπο που λειτουργεί στις άλλες χώρες της ΕΕ.


Ο ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ κ.ΣΗΜΙΤΗΣ ΑΠΕΣΤΕΙΛΕ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΣΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΗΣ CCBE κ. WOLFF ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Κατ΄ εφαρμογή του Ν. 2721/99 υπεγράφη η υπ΄ αριθμ. 26106/5.5.2000 Υπουργική Απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης για τον καθορισμό της διαδικασίας εκκαθάρισης και των δικαιολογητικών που απαιτούνται για την καταβολή αμοιβής σε Δικηγόρους που διορίζονται αυτεπαγγέλτως.
Ο Ν. 2721/99 καθιερώνει τις προϋποθέσεις εφαρμογής του διορισμού αυτεπαγγέλτως συνηγόρου υπεράσπισης σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 96 Α του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας περιλαμβανομένης και της περίπτωσης κατά την οποία ο κατηγορούμενος κατά του οποίου έχει ασκηθεί ποινική δίωξη σε βαθμό πλημμελήματος ή δεν έχει οικονομική δυνατότητα να διορίσει Δικηγόρο υποβάλλει στον προϊστάμενο των υπηρεσιών του Δικαστηρίου ή τον δικαστή που διευθύνει το Δικαστήριο σχετική αίτηση υποχρεωτικά πριν από τη δίκη. Αν πιθανολογηθεί η βασιμότητα της αίτησης διορίζεται συνήγορος από τον πίνακα που έχει καταρτίσει ο οικείος Δικηγορικός Σύλλογος.

ΜΕ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΘΑ ΠΡΟΚΥΨΕΙ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΗ ΥΛΗ ΑΝΩ ΤΩΝ 10 δις ΔΡΧ. ή 29,5 εκ. ΕΥΡΩ ΕΤΗΣΙΩΣ


Για το 2000 διεθέτησαν στην Ελλάδα μόνο 9.472.952 δρχ. για το θεσμό αυτό εκ των οποίων για την Αθήνα μόνο 1.310.000 δρχ. Αντίθετα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης διατίθενται τεράστια ποσά για τη Νομική Συνδρομή. Το μεγαλύτερο ποσό διαθέτει το Ηνωμένο Βασίλειο, που είναι 1,7 δις λίρες ή 2,8 δις ΕΥΡΩ δηλ. περίπου 1 τρις δρχ. Στη Γερμανία τον περασμένο χρόνο διετέθησαν 358 εκατ. ΕΥΡΩ , δηλ.122 δις δρχ περίπου. Στη Γαλλία το αντίστοιχο ποσό για το 2000 ήταν 235 εκατ. ΕΥΡΩ , δηλ.80 δις δρχ. περίπου. Στη Δανία , 34,8 εκατ. ΕΥΡΩ δηλ. 12 δις δρχ. περίπου και στο Βέλγιο 25,2 εκατ. ΕΥΡΩ , δηλ.8.5 δις δρχΦιλανδία διαθέτει 22 εκατ. ΕΥΡΩ δηλ.περίπου 7 δις δρχ. Τέλος στην Αυστρία διατίθενται 24,7 εκατ. ΕΥΡΩ δηλ .8 δις δρχ. περίπου και στην Ιρλανδία 13,8 εκατομ. ευρώ δηλαδή 4,7 δις δρχ.
Ελάχιστοι Ελληνες πολίτες έχουν κάνει χρήση του θεσμού είτε λόγω αγνοίας, είτε λόγω της γραφειοκρατικής διαδικασίας για το διορισμό και την είσπραξη των αμοιβών των Δικηγόρων.
Θα πρέπει όλοι να βοηθήσουμε για την γρήγορη και ουσιαστική εισαγωγή του θεσμού στη χώρα μας διότι το δικαίωμα πρόσβασης στη Δικαιοσύνη όλων ανεξαιρέτως των πολιτών αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα που είναι ταυτόχρονα και συνταγματικά κατοχυρωμένο.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗΣ
ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΣΑ


Ύστερα από την επιστολή του Προέδρου του Ευρωπαικού Δικηγορικού Συλλόγου - CCBE και της πρωτοβουλίας του ΔΣΑ συστήθηκε ομάδα εργασίας από τον Υπουργό Δικαιοσύνης για να μελετήσει το θέμα και να τροποποιηθεί ο Ν. 2721/99 και να εναρμονιστεί με τα κρατούντα στις άλλες χώρες της Ε.Ε.
Στην Επιτροπή συμμετείχε και ο Σύμβουλος του ΔΣΑ κ. Δημήτρης Χατζημιχάλης.
Με απόφαση της Ολομέλειας του Ευρωπαικού Δικηγορικού Συλλόγου - CCBE ήρθε στην Ελλάδα την 20 Δεκεμβρίου 2001 ο Πρόεδρος του κ. Ruppert Wolff και συναντήθηκε με τον Υπουργό Δικαιοσύνης κ. Φίλιππο Πετσάλνικο, παρουσία και των μελών της ελληνικής αντιπροσωπείας στον Ευρωπαικό Δικηγορικό Σύλλογο κ.κ. Δημήτρη Χατζημιχάλη και Ευάγγελο Τσουρούλη.
Ο κ. Πετσάλνικος υποσχέθηκε ότι θα τροποποιηθεί ο νόμος 2721/1999 που καθορίζει το θεσμικό πλαίσιο για την παροχή νομικής συνδρομής και θα εναρμονισθεί με τα αντίστοιχα των άλλων χωρών της ΕΕ. Υπεσχέθη επίσης ότι θα εξασφαλιστούν και τα απαραίτητα κονδύλια για τη λειτουργία του θεσμού .
Υπολογίζεται οτι θα απαιτηθούν περί τα 10δις δρχ. ή 29,5 εκ. ΕΥΡΩ ετησίως.







Αθήνα, 14-9-01
ΠΡΟΣ ΤΟΝ
ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΥ
ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΘΗΝΩΝ
ΚΟΙΝ. : ΜΕΛΗ ΔΣ


ΘΕΜΑ : Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ (LEGAL AID) ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.

Κύριε Πρόεδρε,
Με την από 6-3-01 επιστολή μου σας είχα ενημερώσει ότι στην Ολομέλεια των Βρυξελλών της CCBE την 24-25 Νοεμβρίου 2000 η Ελληνική Αντιπροσωπεία υπέβαλλε αίτημα προς το Προεδρείο ζητώντας να παρέμβει ο Πρόεδρος της CCBE στην Ελληνική Κυβέρνηση και προσωπικά στον κ. Σημίτη, προκειμένου να εισαχθεί στην Ελλάδα ο θεσμός της νομικής συνδρομής (legal aid).
Σημειωτέον ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα της Ευρωπαικής Ενωσης που στην ουσία δεν έχει υιοθετήσει το θεσμό αυτό όπως αυτός εφαρμόζεται και λειτουργεί στις υπόλοιπες χώρες μέλη της ΕΕ.
Ανέκαθεν οι Δικηγόροι αποτελούσαν τον βασικό παράγοντα για την προστασία του Δικαιώματος πρόσβασης στη Δικαιοσύνη όταν αυτό δεν μπορούσε να ασκηθεί από τους πολίτες ορισμένες φορές με την παροχή οικονομικής βοήθειας ή άλλες φορές με την παροχή δωρεάν υπηρεσιών.
Το άρθρο 6 (1) της Σύμβασης για την προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προβλέπει ότι ο καθένας δικαιούται μια δίκαιη και δημόσια δίκη εντός εύλογου χρονικού διαστήματος από ένα ανεξάρτητο και αμερόληπτο Δικαστήριο που ορίζεται με νόμο.
Ο θεσμός της Νομικής Συνδρομής εξασφαλίζει και στους οικονομικά ασθενείς το δικαίωμα τους στην παροχή έννομης προστασίας, που προβλέπεται από το άρθρο 20 του Συντάγματος.
Στην περίπτωση που ο διάδικος πολίτης δεν έχει τα μέσα για να προσλάβει δικηγόρο για την άσκηση του δικαιώματος του πρόσβασης στη Δικαιοσύνη επιβάλλεται όπως του χορηγηθεί νομική βοήθεια (legal aid) . Φυσική συνέπεια της άσκησης των δικαιωμάτων αυτών είναι η ισότητα των όπλων των διαδίκων.
Μετά από πολλαπλές επικοινωνίες που είχα προσωπικά με τον τ. Πρόεδρο της CCBE κ. Dag Wersen προκειμένου να τον ενημερώσω για το θέμα, εκείνος απέστειλε επιστολές τόσο προς τον κ. Πρωθυπουργό κ. Σημίτη όσο και προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης κ. Σταθόπουλο.
Στην επιστολή του αυτή, ο Πρόεδρος της CCBE επισημαίνει το γεγονός ότι η πρόσβαση στη Δικαιοσύνη αποτελεί υψίστης σημασίας ζήτημα για το Δικηγορικό λειτούργημα δεδομένου ότι άπτεται των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Για το λόγο αυτό αποτελεί άμεση προτεραιότητα της CCBE που εκπροσωπεί 500.000 δικηγόρους στην Ευρωπαική Ενωση και υψώνει τη φωνή της οσάκις οι συνθήκες λειτουργίας της νομικής συνδρομής δεν είναι ικανοποιητικές.
Ως γνωστό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε μία "Πράσινη Βίβλο" (Green Paper) σχετικά με τη "νομική βοήθεια σε αστικές υποθέσεις και τα προβλήματα που αφορούν στους διαδίκους που εμπλέκονται σε υποθέσεις διεθνούς χαρακτήρα" .
Στο έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επισημαίνεται ότι εν απουσία κοινοτικής νομοθεσίας εναπόκειται σε κάθε κράτος μέλος να προβλέψει τους διαδικαστικούς κανόνες για την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών περιλαμβανομένου και αυτών της νομικής βοήθειας. Οι κανόνες αυτοί δεν θα πρέπει να κάνουν διακρίσεις εις βάρος εκείνων που το Κοινοτικό Δίκαιο παρέχει το δικαίωμα ίσης μεταχείρισης ούτε να περιορίζουν τις βασικές ελευθερίες που αυτό εγγυάται.
Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα ενθαρρύνει τα Κράτη Μέλη προκειμένου να θεσμοθετήσουν ένα σύστημα νομικής συνδρομής που θα εξασφαλίσει την πρόσβαση στη Δικαιοσύνη όχι μόνο στους πολίτες τους αλλά και στους πολίτες άλλων κρατών μελών που θα έχουν κάποια αντιδικία σε άλλο κράτος μέλος.
Θίγεται επίσης το πρόβλημα της επέκτασης των πιο πάνω δικαιωμάτων σε πολίτες τρίτων χωρών που είναι εγκατεστημένοι σε κάποιο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στην Ελλάδα, έγινε μια απόπειρα να εφαρμοσθεί ο θεσμός του legal aid που όμως απέχει παρασάγγες από τον τρόπο που λειτουργεί στις άλλες χώρες της ΕΕ με το Ν. 2721/99 και την υπ΄ αριθμ. 26106/5.5.2000 Υπουργική Απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης για τον καθορισμό της διαδικασίας εκκαθάρισης και των δικαιολογητικών που απαιτούνται για την καταβολή αμοιβής σε Δικηγόρους που διορίζονται αυτεπαγγέλτως.
Το κράτος διαθέτει τα σχετικά κονδύλια που απαιτούνται για την πληρωμή των νομικών υπηρεσιών παροχής έννομης προστασίας που όμως είναι εντελώς ανεπαρκή για την κάλυψη των πραγματικών αναγκών, οι οποίες σημειωτέον περιορίζονται μόνο στις ποινικές υποθέσεις και όχι στις αστικές και διοικητικές όπως ισχύει στα κράτη της ΕΕ. Ελάχιστοι πολίτες έχουν κάνει χρήση του θεσμού είτε λόγω αγνοίας, είτε λόγω της γραφειοκρατικής διαδικασίας για το διορισμό και την είσπραξη των αμοιβών των Δικηγόρων. Το έτος 2000 διετέθη συνολικά για το σκοπό αυτό το ποσό των δρχ. 9,472,952 δηλαδή 27,800 ευρώ. Αντίστοιχα, στο Ηνωμένο-Βασίλειο, το ποσό ήταν 2,8 δις ευρώ, στη Γερμανία 3,58 εκατομ. ευρώ, στη Γαλλία 235 εκατομ. ευρώ, στη Δανία 34,8 εκατομ. ευρώ, στο Βέλγιο 25,2 εκατομ. ευρώ, στην Αυστρία 24,7 εκατομ. ευρώ, στη Φινλανδία 22 εκατομ. ευρώ και στην Ιρλανδία 13,8 εκατομ. ευρώ.
Με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης συστήθηκε ειδική επιτροπή, στην οποία και συμμετέχω προκειμένου να μελετήσει το ζήτημα της νομικής βοήθειας στην Ελλάδα. Συμμετέχει εξάλλου μεταξύ άλλων στην επιτροπή αυτή και ο σύμβουλος κ. Δημήτρης Βερβεσός καθώς και η συνάδελφος κ. Μαρία Μαντούβαλου από το ΔΣΑ.
Η CCBE, η οποία παρακολουθεί στενά το θέμα, ζήτησε να την ενημερώσω για την πρόοδο του ζητήματος και κυρίως για το ποσό που διατέθηκε πέρσι για νομική συνδρομή. Το ποσό των δρχ. 9,472,952 δηλαδή 27,800 ευρώ που διατέθηκε πέρσι στην Ελλάδα για νομική συνδρομή θεωρήθηκε εντελώς ανεπαρκές αν σκεφτεί κανείς ότι η μικρή Ιρλανδία διέθεσε 13,8 εκατομ. ευρώ δηλαδή 4,69 δις δρχ.
Με νέα επιστολή του ο Πρόεδρος της CCBE Rupert Wolf που απέστειλε στον Πρωθυπουργό κ. Κ. Σημίτη καθώς και στον Υπουργό Δικαοσύνης κ. Μ. Σταθόπουλο, αφενός μεν εκφράζει την ικανοποίηση του για το ενδιαφέρον που επέδειξαν αναφορικά με το θέμα της νομικής συνδρομής και αφετέρου για το γεγονός ότι στην Επιτροπή συμμετέχω και εγώ προσωπικά ως επικεφαλής της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στη CCBE και μέλος της ειδικής Επιτροπής για την πρόσβαση στη Δικαιοσύνη.
Επίσης αναφέρει ότι για την επιτυχία του θεσμού επιβάλλεται όπως τα κράτη μέλη διαθέσουν τα απαραίτητα κονδύλια. Η ίδια σκέψη περιέχεται και στην Πράσινη Βίβλο που κυκλοφόρησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το θέμα της νομικής συνδρομής. Σημειωτέον ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήδη έχει κινήσει διαδικασία για την υιοθέτηση Οδηγίας για τη νομική συνδρομή σε αστικές υποθέσεις.
Στην επιστολή του ο Πρόεδρος της CCBE καταλήγει με την έκφραση της ευχής ότι η Ελληνική Κυβέρνηση και ειδικότερα ο Υπουργός των Οικονομικών κ. Γιάννος Παπαντωνίου θα διαθέσει τα απαραίτητα κονδύλια προκειμένου η Ελλάδα να εναρμονιστεί στο παραπάνω θέμα με τα υπόλοιπα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Παρακαλώ και πάλι να περιληφθεί το θέμα της νομικής βοήθειας (legal aid) στην ημερήσια διάταξη έτσι ώστε να συζητηθεί άμεσα και ο ΔΣΑ να παρέμβει ουσιαστικά στο πιο πάνω ζήτημα που είναι θεμελιώδους σημασίας τόσο για τους Έλληνες πολίτες και γενικότερα τους πολίτες της ΕΕ όσο και για το Δικηγορικό σώμα.

Με τιμή
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗΣ
Σύμβουλος ΔΣΑ



Αθήνα, 6-3-01
ΠΡΟΣ ΤΟΝ
ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΥ
ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΘΗΝΩΝ
ΚΟΙΝ. : ΜΕΛΗ ΔΣ



ΘΕΜΑ : Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ (LEGAL AID) ΕΙΣΑΓΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.
Στην Ολομέλεια των Βρυξελλών της CCBE την 24-25 Νοεμβρίου 2000 η Ελληνική Αντιπροσωπεία υπέβαλλε αίτημα προς το Προεδρείο ζητώντας να παρέμβει ο Πρόεδρος της CCBE στην Ελληνική Κυβέρνηση και προσωπικά στον κ. Σημίτη, προκειμένου να εισαχθεί στην Ελλάδα ο θεσμός της νομικής συνδρομής (legal aid).
Σημειωτέον ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα της Ευρωπαικής Ενωσης που στην ουσία δεν έχει υιοθετήσει το θεσμό αυτό όπως αυτός εφαρμόζεται και λειτουργεί στις υπόλοιπες χώρες μέλη της ΕΕ.
Ανέκαθεν οι Δικηγόροι αποτελούσαν τον βασικό παράγοντα για την προστασία του Δικαιώματος πρόσβασης στη Δικαιοσύνη όταν αυτό δεν μπορούσε να ασκηθεί από τους πολίτες ορισμένες φορές με την παροχή οικονομικής βοήθειας ή άλλες φορές με την παροχή δωρεάν υπηρεσιών.
Το άρθρο 6 (1) της Σύμβασης για την προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προβλέπει ότι ο καθένας δικαιούται μια δίκαιη και δημόσια δίκη εντός εύλογου χρονικού διαστήματος από ένα ανεξάρτητο και αμερόληπτο Δικαστήριο που ορίζεται με νόμο.
Ο θεσμός της Νομικής Συνδρομής εξασφαλίζει και στους οικονομικά ασθενείς το δικαίωμα τους στην παροχή έννομης προστασίας, που προβλέπεται από το άρθρο 20 του Συντάγματος.
Στην περίπτωση που ο διάδικος πολίτης δεν έχει τα μέσα για να προσλάβει δικηγόρο για την άσκηση του δικαιώματος του πρόσβασης στη Δικαιοσύνη επιβάλλεται όπως του χορηγηθεί νομική βοήθεια (legal aid) . Φυσική συνέπεια της άσκησης των δικαιωμάτων αυτών είναι η ισότητα των όπλων των διαδίκων.
Μετά από πολλαπλές επικοινωνίες που είχα προσωπικά με τον τ. Πρόεδρο της CCBE κ. Dag Wersen εκείνος απέστειλε επιστολές τόσο προς τον κ. Πρωθυπουργό κ. Σημίτη όσο και προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης κ. Σταθόπουλο.
Στην επιστολή του αυτή, ο Πρόεδρος της CCBE επισημαίνει το γεγονός ότι η πρόσβαση στη Δικαιοσύνη αποτελεί υψίστης σημασίας ζήτημα για το Δικηγορικό λειτούργημα δεδομένου ότι άπτεται των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Για το λόγο αυτό αποτελεί άμεση προτεραιότητα της CCBE που εκπροσωπεί 500.000 δικηγόρους στην Ευρωπαική Ενωση και υψώνει τη φωνή της οσάκις οι συνθήκες λειτουργίας της νομικής συνδρομής δεν είναι ικανοποιητικές.
Ως γνωστό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε μία "Πράσινη Βίβλο"(Green Paper) σχετικά με τη "νομική βοήθεια σε αστικές υποθέσεις και τα προβλήματα που αφορούν στους διαδίκους που εμπλέκονται σε υποθέσεις διεθνούς χαρακτήρα" .
Στο έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επισημαίνεται ότι εν απουσία κοινοτικής νομοθεσίας εναπόκειται σε κάθε κράτος μέλος να προβλέψει τους διαδικαστικούς κανόνες για την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών περιλαμβανομένου και αυτών της νομικής βοήθειας. Οι κανόνες αυτοί δεν θα πρέπει να κάνουν διακρίσεις εις βάρος εκείνων που το Κοινοτικό Δίκαιο παρέχει το δικαίωμα ίσης μεταχείρισης ούτε να περιορίζουν τις βασικές ελευθερίες που αυτό εγγυάται.
Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα ενθαρρύνει τα Κράτη Μέλη προκειμένου να θεσμοθετήσουν ένα σύστημα νομικής συνδρομής που θα εξασφαλίσει την πρόσβαση στη Δικαιοσύνη όχι μόνο στους πολίτες τους αλλά και στους πολίτες άλλων κρατών μελών που θα έχουν κάποια αντιδικία σε άλλο κράτος μέλος.
Θίγεται επίσης το πρόβλημα της επέκτασης των πιο πάνω δικαιωμάτων σε πολίτες τρίτων χωρών που είναι εγκατεστημένοι σε κάποιο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στην Ελλάδα, έγινε μια απόπειρα να εφαρμοσθεί ο θεσμός του legal aid που όμως απέχει παρασάγγες από τον τρόπο που λειτουργεί στις άλλες χώρες της ΕΕ.
Κατ΄ εφαρμογή του Ν. 2721/99 υπεγράφη η υπ΄ αριθμ. 26106/5.5.2000 Υπουργική Απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης για τον καθορισμό της διαδικασίας εκκαθάρισης και των δικαιολογητικών που απαιτούνται για την καταβολή αμοιβής σε Δικηγόρους που διορίζονται αυτεπαγγέλτως.
Ο Ν. 2721/99 καθιερώνει τις προϋποθέσεις εφαρμογής του διορισμού αυτεπαγγέλτως συνηγόρου υπεράσπισης σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 96 Α του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας περιλαμβανομένης και της περίπτωσης κατά την οποία ο κατηγορούμενος κατά του οποίου έχει ασκηθεί ποινική δίωξη σε βαθμό πλημμελήματος ή δεν έχει οικονομική δυνατότητα να διορίσει Δικηγόρο υποβάλλει στον προϊστάμενο των υπηρεσιών του Δικαστηρίου ή τον δικαστή που διευθύνει το Δικαστήριο σχετική αίτηση υποχρεωτικά πριν από τη δίκη. Αν πιθανολογηθεί η βασιμότητα της αίτησης διορίζεται συνήγορος από τον πίνακα που έχει καταρτίσει ο οικείος Δικηγορικός Σύλλογος. Ο Ν. 2721/99 ορίζει ότι ο οικείος Δικηγορικός Σύλλογος οφείλει μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Ιουνίου κάθε τρίτου έτους να καλεί τους Δικηγόρους που το επιθυμούν να γραφούν στον πίνακα. Ο πίνακας καταρτίζεται με ευθύνη του Δικηγορικού Συλλόγου και συμπληρώνεται ως το τέλος του Ιουνίου, ισχύει δε για την επόμενη τριετία. Διαγράφεται από τον πίνακα και δεν μπορεί να γραφεί στο μέλλον Δικηγόρος που αρνήθηκε να αναλάβει ή εγκατέλειψε το έργο της υπεράσπισης χωρίς σπουδαίο λόγο, κατά την κρίση του Προέδρου ή δικαστή που διευθύνει το Δικαστήριο. Ήδη ο ΔΣΑ έχει καλέσει τα μέλη του να δηλώσουν εάν επιθυμούν να συμπεριληφθούν στον πίνακα.
Κατ΄ αυτό τον τρόπο εισήχθη στην Ελλάδα σε πολύ περιορισμένη έκταση ο θεσμός της νομικής συνδρομής.
Το κράτος διαθέτει τα σχετικά κονδύλια που απαιτούνται για την πληρωμή των νομικών υπηρεσιών παροχής έννομης προστασίας που όμως είναι εντελώς ανεπαρκή για την κάλυψη των πραγματικών αναγκών, οι οποίες σημειωτέον περιορίζονται μόνο στις ποινικές υποθέσεις και όχι στις αστικές και διοικητικές όπως ισχύει στα κράτη της ΕΕ. Ελάχιστοι πολίτες έχουν κάνει χρήση του θεσμού είτε λόγω αγνοίας, είτε λόγω της γραφειοκρατικής διαδικασίας για το διορισμό και την είσπραξη των αμοιβών των Δικηγόρων.
Ο θεσμός της Νομικής Βοήθειας είναι τελείως διάφορος του ευεργετήματος πενίας που προβλέπουν τα άρθρα 194 επ. του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας σε συνδυασμό με το άρθρο 47 του Κώδικα των Δικηγόρων που επιβάλλει την υποχρέωση στους Δικηγόρους να προσφέρουν αμισθί της υπηρεσίες τους στους δικαιούχους του ευεργετήματος της πενίας.
Αντίστοιχες διατάξεις υπάρχουν και στα άρθρα 100 και 340 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Η ουσιαστική διαφορά που υπάρχει μεταξύ του θεσμού της Νομικής Βοήθειας και του ευεργετήματος της πενίας είναι ότι, στη δεύτερη περίπτωση δεν υπάρχουν τα σχετικά κονδύλια και επαφίεται στη φιλοτιμία των Δικηγόρων η παροχή των νομικών υπηρεσιών, που ακόμα και στις περιπτώσεις που προβλέπει η Ποινική Δικονομία, η παράσταση των Δικηγόρων υπερασπιστών καταντά τυπική.
Από του Υπουργείο Δικαιοσύνης πληροφορηθήκαμε ότι έχει προγραμματιστεί ειδική σύσκεψη την 16-3-2001 για να εξεταστεί ο θεσμός του legal aid.
Παρακαλώ να συζητηθεί το θέμα του legal aid ώστε ο ΔΣΑ να εκφράσει τις απόψεις του στην ως άνω σύσκεψη.

Με τιμή
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗΣ
Σύμβουλος ΔΣΑ